طراحی شهرهایی با المان‌های آینده‌نگرانه، بخش مهمی از اخبار دنیای فناوری را اشغال می‌کنند؛ شهرهایی که شاید ظاهر زندگی اجتماعی را برای همیشه عوض کنند.
ران هرون، معمار بریتانیایی، در سال ۱۹۶۴ مفهومی به‌نام «شهر متحرک (Walkin City)» مطرح کرد. او شهرهایی را تصور کرده بود که در پشت پلتفرم‌های عظیم و هوشمند متحرک سوار می‌شدند که ظاهری شبیه به آسمان‌خراش داشتند. ران در طرح خود می‌گفت که شهرهای متحرک، توانایی اتصال به شهرهای سنتی و المان‌های مرسوم را دارند. امروز می‌دانیم که طرح مفهومی ران آن‌چنان با استقبال روبه‌رو نشد و چنین شهرهایی درحال ساخت یا حتی طراحی نیستند. ازطرفی، طراحی شهرهای هوشمند با جدیدترین المان‌های فناوری جهان، با سرعت و شدت مناسبی پیگیری می‌شود.
طراحی شهر هوشمند با رویکردهای متنوعی انجام می‌شود. برخی از رویکردها، شهرهای سنتی کنونی را به فناوری‌های روز جهان مجهز می‌کنند. به‌عنوان مثال شهرهایی با جاده‌های شارژکننده‌ی خودروهای الکتریکی یا درخت‌های مصنوعی مکنده‌ی آلودگی یا ربات‌های هوشمند تحویل کالا، مفاهیمی درحال شکل‌گیری هستند. ازطرفی، برخی طراحان و سیاست‌گذاران، رویکردهای جامع‌تری را درپیش گرفتهاند. در ادامه‌ی این مطلب، پنج پروژهی طراحی شهری را مثال می‌زنیم که نگاهی آینده‌نگرانه دارند و در سال ۲۰۲۰ بخش عمدهای از فرایند ساخت آن‌ها انجام خواهد شد.
Woven City ژاپن
خودروهای تویوتا تقریبا در تمامی نقاط جهان دیده می‌شوند، اما خودروسازی بزرگ ژاپنی هنوز شهر اختصاصی خود را ندارد. مدیران شرکت در CES 2020 پروژه‌ای را رونمایی کردند که احتمالا به ساخت و بهره‌برداری از اولین شهر اختصاصی تویوتا خواهد انجامید. شهری که در زادگاه تویوتا ساخته می‌شود و المان‌های هوشمندی را در حد کمال خواهد داشت. «شهر بافته‌شده (Woven City)» نام پروژهی شهرسازی تویوتا است که فعلا سال ۲۰۲۱ برای رونمایی آن ذکر شد.
تویوتا برای ساخت شهر جدید خود از زمینی به‌مساحت حدودی ۷۰۸ هزار متر مربع در نزدیکی کوه فوجی استفاده می‌کند و برنامه‌ای موسوم به آزمایشگاه زنده برای آن دارد. آزمایشگاه مدنظر خودروساز ژاپنی نه تنها فناوری‌های مرتبط با خودروهای خودران را بررسی می‌کند، بلکه فناوری حسگرهای هوشمند متصل به هم و انواع نوآوری‌های مرتبط با خانه‌های هوشمند و ربات‌ها و هوش مصنوعی هم جزو پروژه‌های اصلی آزمایشگاه مذکور هستند.
شهر بافته‌شده‌ی تویوتا ابتدا میزبان دو هزار شهروند خواهد بود؛ شهروندانی که انواع خدمات رباتیک هوشمند مانند کنترل سلامتی و وظایف روزمره‌ی زندگی را دریافت می‌کنند. بارک اینگلز، معمار دانمارکی، وظیفه‌ی طراحی شهر هوشمند تویوتا را برعهده دارد. اینگلز طراحی برج‌های جدید مرکز تجارت جهانی و Lego House دانمارک را در رزومه دارد.
Belmont آریزونا
هم‌بنیان‌گذار مایکروسافت، بیل گیتس، امروز با پروژه‌ها و برنامههای متعدد در مسیر حل مشکلات جهانی شهرت دارد. تصمیم او به ساخت یک شهر هوشمند با هدف برطرف کردن برخی از مشکلات جهانی، آن‌چنان عجیب به‌نظر نمی‌رسد. همین طرح موجب شکل‌گیری پروژه‌ای به‌نام بلمونت شد که به‌صورت یک شهر هوشمند در منطقه‌ی شهری فینیکس آریزونا ساخته خواهد شد.
بیل گیتس تنها سرمایه‌گذار پروژهی بلمونت محسوب می‌شود که رقمی حدود ۸۰ میلیون دلار برای آن پرداخت خواهد کرد. شهر هوشمند بلمونت پس از ساخته شدن میزبان جمعیتی تقریبا برابر با سالت لیک یعنی ۱۹۳ هزار نفر می‌شود.
زمینی به مساحت ۱۰۱ کیلومتر مربع برای پروژهی بلمونت در نظر گرفته شد که در بیابان عاری از سکنه در آریزونا قرار دارد. انواع کسب‌وکارها، مدارس و آموزشگاه‌ها و ۸۰ هزار منزل مسکونی در شهر هوشمند بلمونت ساخته خواهند شد. قطعا آخرین المان‌ها و دستاوردهای دنیای فناوری در شهر بلمونت استفاده می‌شوند و از همان زیرساخت، هوشمند بودن شهر در نظر گرفته خواهد شد. ازمیان فناوری‌های احتمالی می‌توان به خودروهای خودران، سرویس‌های تحویل خودکار، شغل‌هایی در حوزه‌ی تولید هوشمند و حرفه‌ای، اینترنت بسیار پرسرعت و کامپیوترهایی اشاره کرد که همه مجهز به ویندوز (!) باشند. درحال‌حاضر هیچ خبر و اطلاعی از شروع پروژهی بلمونت در دست نیست.
Neom عربستان سعودی
وقتی اصطلاح شهر آینده‌نگرانه یا فوق هوشمند را می‌شنویم، احتمالا چنین تصوراتی خواهیم داشت: ربات‌های خدمت‌کار، سواحلی که در تاریکی می‌درخشند، باران ساختگی، ماه مصنوعی غول‌پیکر، انرژی کاملا تجدیدپذیر، دایناسورهای رباتیک و یک برنامه‌ی مهندسی ژنتیک که شهروندانی سالم‌تر و قوی‌تر بسازد. البته نباید از المان‌های مرسوم شهر هوشمند همچون خودروهای خودران و اینترنت عالی هم غافل شد. تمام طرح‌هایی که ذکر کردیم، در پروژهی شهر هوشمند نیوم در عربستان سعودی قرار خواهند داشت.
شهر هوشمند نیوم با سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد دلاری ولیعهد عربستان ساخته می‌شود. نیوم ترکیبی از فناوری‌های فوق‌پیشرفته و خدمات لوکس را به شهروندان خود ارائه می‌کند. وال‌استریت ژورنال، پروژهی سعودی‌ها را فوق بلندپروازانه می‌داند که ترکیبی از سیلیکون ولی در فناوری و هالیوود در سرگرمی و ریویرا فرانسه در تفریح را ارائه خواهد کرد.
طرح ساخت شهر نیوم در عربستان سعودی شبیه به داستان‌های علمی‌تخیلی فیلم‌های هالیوودی به‌نظر می‌رسد. پروژهی مذکور در زمینی به مساحت حدودی ۲۶ هزار کیلومتر مربع ساخته می‌شود که ۳۳ برابر زمین نیویورک سیتی است.
Forest City مالزی
شهر جنگلی مالزی، پروژه‌ای بلندپروازانه محسوب می‌شود که خود را مدل شهرهای آینده می‌نامد. همان‌طور که از نام پروژهی مذکور برداشت می‌شود، احتمالا شاهد شهری با المان‌های دوست‌دار محیط زیست خواهیم بود که شامل ساختمان‌هایی با پوشش گیاهی و خیابان‌هایی عاری از خودروهای پارک‌شده است. شهر هوشمند جدید مالزی در چهار جزیره‌ی مصنوعی در تنگه‌ی جهور ساخته می‌شوند. تنگه‌ی جهور، آب‌راهی باریک است که بین مالزی و سنگاپور جریان دارد. مجموع زمین زیرساختی برای شهر جنگلی، ۱۴ کیلومتر مربع ادعا می‌شود.
برنامههای بازاریابی شهر آینده‌نگرانه‌ی جنگلی مالزی، به طبیعت و المان‌های سلامتی اشاره‌ی جدی می‌کند. البته دوست‌دار طبیعیت بودن در پروژهی مذکور به معنای مخالفت با فناوری‌های جدید نیست. طراحان در پیشنهاد خود به باغ‌هایی با قابلیت آب‌یاری خودکار اشاره می‌کنند. در بخشی از طرح شهر جنگلی می‌خوانیم: «اگر پنجره‌های خانه در اتفاقی بر اثر بازی کودکان شکسته شوند، قبل از بازگشت شما به خانه، ترمیم خواهند شد».
برنامه‌ی کنونی طراحی و ساخت شهر جنگلی مالزی، اتمام پروژه را سال ۲۰۳۵ بیان می‌کند. درنهایت باید منتظر ساخت پروژهی احتمالی باشیم که با ادعای حمایت از محیط زیست، المانی دست‌ساز بشر را روی جزیره‌های مصنوعی تولید می‌کند.
Sidewalk Labs تورنتو
شرکت سایدواک لبز، زیرمجموعه‌ی نوآوری شهری آلفابت، طرحی برای ساخت یک شهر هوشمند به مساحت ۴۸ هزار متر مربع در ساحل تورنتو دارد. از برنامههای سایدواک برای شهر هوشمند می‌توان به ساختمان‌های کاملا چوبی، پیاده‌روهای ماژولار با هدف مدیریت و جابه‌جایی آسان، تمرکز روی انرژی‌های تجدیدپذیر، وسایل حمل‌ونقل مدرن و در دست‌رس، پیاده‌روهایی مجهز به گرمایش، چراغ‌های هوشمند و موارد دیگر اشاره کرد. به هرحال نام گوگل هم در میان اجراکننده‌های شهر هوشمند سایدواک دیده می‌شود و شاید در نگاه اول، همه نگران برنامههای ردگیری کاربر باشند، اما در طرح پیشنهادی ادعا می‌شود که اطلاعات زیادی از کاربران جمع‌آوری و فروخته نمی‌شود و تبلیغات شخصی‌سازی‌شده با کمترین رویکرد ردگیری منتشر می‌شوند.
مدیرعامل سایدواک لبز، دن داکتروف، درباره‌ی پروژهی شهر هوشمند می‌گوید:
طرح پیشنهادی ما تلاش می‌کند تا دستاوردی خارق‌العاده در ساحل شرقی تورنتو داشته باشد: محله‌هایی با ظاهر و عملکرد صحیح آینده‌نگرانه که مردم را در نقطه‌ی تمرکز قرار می‌دهد و طراحی آینده‌نگرانه‌ی شهری با المان‌های فناورانه‌ی پیشرفته که همگی در مسیر بازطراحی محیط شهری با هدف بهبود روش زندگی انجام می‌شوند.
درنهایت اگر شهری با مدیریت و اجرای گوگل را در نظر بگیرید، قطعا نگرانی‌هایی از آینده و شیوه‌ی مدیریت آن نیز خواهید داشت.
